اختلال شخصیت خودشیفته | نشانه ها و اثرات بر روابط
آیا تا به حال در رابطه ای بوده اید که طرف مقابلتان مدام به خودش اهمیت دهد اما احساسات شما برایش بی ارزش باشد؟ شاید با فردی برخورد کرده باشید که همیشه خودش را برتر از دیگران می داند، نیاز دارد که دائماً تحسین شود و در عین حال، هیچ همدلی نسبت به اطرافیانش ندارد. این ها فقط برخی از نشانه های اختلال شخصیت خودشیفته هستند.
اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder - NPD) نوعی اختلال روان شناختی است که باعث می شود فرد خود را بسیار مهم و ویژه بداند، به توجه و تایید دیگران وابسته باشد و توانایی درک احساسات دیگران را نداشته باشد. در نگاه اول، افراد خودشیفته می توانند جذاب، کاریزماتیک و موفق به نظر برسند، اما در طولانی مدت، رفتارهای آن ها باعث تخریب روابط عاطفی، خانوادگی و کاری می شود. در چنین افرادی باید مشاوره های روانشناسی جدی گرفته شود تا قبل از این که با مشکلات جدی رو به رو شوند تحت درمان قرار گیرند.
همه ما در برخی شرایط زندگی به کمی خودشیفتگی نیاز داریم. داشتن اعتماد به نفس، افتخار به دستاوردها و تمایل به تایید شدن، ویژگی های طبیعی هر انسانی است. اما در اختلال شخصیت خودشیفته، این ویژگی ها از حد معمول فراتر می روند و به رفتاری بیمارگونه تبدیل می شوند.
اختلال شخصیت خودشیفته یک وضعیت روان شناختی مزمن است که با خودبزرگ بینی افراطی، نیاز مداوم به تحسین و عدم توانایی درک احساسات دیگران همراه است. این افراد معمولاً احساس می کنند که دیگران باید آن ها را خاص بدانند و در برابر هرگونه انتقاد، واکنش شدیدی نشان می دهند.
اختلال شخصیت خودشیفته یک وضعیت روان شناختی مزمن است که با خودبزرگ بینی افراطی، نیاز مداوم به تحسین و عدم توانایی درک احساسات دیگران همراه است. این افراد معمولاً احساس می کنند که دیگران باید آن ها را خاص بدانند و در برابر هرگونه انتقاد، واکنش شدیدی نشان می دهند.
فهرست مطالب
چرا باید در مورد این اختلال بدانیم؟
زندگی با یک فرد خودشیفته می تواند بسیار آسیب زننده باشد. این افراد معمولاً در ابتدا مهربان و دل فریب به نظر می رسند، اما به مرور زمان، رفتارهایشان می تواند باعث ایجاد احساس بی ارزشی، استرس و حتی افسردگی در اطرافیانشان شود. شناخت این اختلال به شما کمک می کند:
-افراد خودشیفته را زودتر تشخیص دهید و در دام روابط ناسالم نیفتید.
-راه های درست برخورد با این افراد را یاد بگیرید و از آسیب های روانی جلوگیری کنید.
-اگر در حال حاضر در یک رابطه با فردی خودشیفته هستید، بتوانید تصمیم های بهتری برای سلامت روان خود بگیرید.
-اگر با افراد خودشیفته سروکار دارید مشاوره های فردی می تواند کمک زیادی هم برای خود فرد خود شیفته و هم برای اطرافیان باشد.
.jpg)
در این مقاله، به شما کمک می کنیم تا اختلال شخصیت خودشیفته را بهتر بشناسید، نشانه های آن را تشخیص دهید و یاد بگیرید که چگونه از خود در برابر اثرات منفی این افراد محافظت کنید.
تفاوت بین خودشیفتگی سالم و اختلال شخصیتی
| ویژگی ها | خودشیفتگی طبیعی | اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) |
|---|---|---|
| اعتماد به نفس | فرد به توانایی های خود ایمان دارد اما واقع بین است | فرد خود را برتر از دیگران می داند و هیچ ایرادی در خود نمی بیند. |
| نیاز به تایید دیگران | در حد متعادل و وابسته به موقعیت است | وابسته و افراطی؛ بدون تحسین دیگران احساس پوچی می کند |
| واکنش به انتقاد | ممکن است ناراحت شود اما پذیرای نظرات سازنده است. | انتقاد را توهین تلقی کرده و واکنش های تهاجمی نشان می دهد. |
| برخورد با دیگران | همدلی دارد و می تواند نیازهای دیگران را درک کند | دیگران را به چشم ابزار می بیند و به احساسات آن ها اهمیت نمی دهد |
شیوع و آمار
طبق مطالعات، بین ۱٪ تا ۶٪ از جمعیت جهان به این اختلال مبتلا هستند. این اختلال در مردان شایع تر از زنان است و معمولاً در اوایل بزرگسالی آشکار می شود. بسیاری از افرادی که دارای این ویژگی ها هستند، تا پایان عمرشان تغییر نمی کنند، مگر این که درمان حرفه ای دریافت کنند.
.jpg)
تأثیر بر روابط عاطفی و ازدواج
رابطه با یک فرد خودشیفته می تواند در ابتدا جذاب و هیجان انگیز به نظر برسد. آن ها معمولاً در آغاز رابطه بسیار مهربان، توجه کننده و دل فریب هستند، اما به مرور زمان، این رفتارها جای خود را به کنترل گری، بی توجهی و سوء استفاده عاطفی می دهند.
برخی از مشکلاتی که در رابطه با افراد خودشیفته ایجاد می شود عبارتند از:
- عدم همدلی: شریک عاطفی آن ها احساس می کند که دیده و درک نمی شود.
- رفتارهای کنترل گر: افراد خودشیفته تمایل دارند شریک خود را تحت کنترل داشته باشند
- استفاده از تکنیک های سوء استفاده عاطفی: آن ها ممکن است با تحقیر، بی اعتنایی یا بازی های ذهنی، شریک عاطفی خود را دچار سردرگمی کنند.
- عدم پذیرش اشتباهات: اگر مشکلی در رابطه پیش بیاید، فرد خودشیفته معمولاً مسئولیت آن را نمی پذیرد و شریک خود را مقصر جلوه می دهد.
مشکلات در روابط خانوادگی
زندگی در کنار یک فرد خودشیفته، به ویژه در نقش والدین، فرزند یا خواهر و برادر، می تواند آسیب زننده باشد. در خانواده، این اختلال می تواند باعث ایجاد مشکلات زیر شود:
- والدین خودشیفته: فرزندانی که توسط والدین خودشیفته بزرگ می شوند، ممکن است احساس بی ارزشی یا کمبود محبت کنند.
می‌توانید به مقاله علائم شایع در والدین سمی کدام هستند؟ در وب‌سایت دکتر گپ مراجعه کنید. این مقاله به بررسی رفتارهای والدین سمی و تأثیرات آن بر فرزندان و روابط خانوادگی می‌پردازد.
.jpg)
- فرزندان خودشیفته: اگر یکی از فرزندان دارای این ویژگی ها باشد، ممکن است توجه بیش از حد والدین را بخواهد و دیگر اعضای خانواده را نادیده بگیرد.
- روابط خواهر و برادری: فرد خودشیفته ممکن است همیشه تلاش کند خودش را برتر از دیگر اعضای خانواده نشان دهد و باعث ایجاد تنش و رقابت ناسالم شود.
چالش های ارتباطی در محیط کار
داشتن یک همکار یا رئیس خودشیفته می تواند محیط کاری را به فضایی پرتنش تبدیل کند. افراد خودشیفته در محیط کار تمایل دارند که:
- همیشه خود را برتر از دیگران بدانند و نظر دیگران را نادیده بگیرند.
- در مواقع بحران، مسئولیت مشکلات را به گردن دیگران بیندازند.
- از همکاران خود سوء استفاده کنند و اعتبار کارهای گروهی را به نام خود ثبت کنند.
- بیش از حد حساس باشند و به هر انتقادی واکنش منفی شدید نشان دهند.
.jpg)
نحوه برخورد با افراد خودشیفته
مواجهه با یک فرد خودشیفته، به ویژه در روابط نزدیک، می تواند چالش برانگیز باشد. اما راهکارهایی وجود دارند که می توانند به شما کمک کنند تا بهتر با این افراد رفتار کنید و از آسیب های روانی جلوگیری کنید.
- تعیین مرزهای مشخص: افراد خودشیفته معمولاً تمایل دارند که کنترل روابط را به دست بگیرند و از دیگران سوء استفاده کنند. تعیین حد و مرزهای مشخص در رفتارها و روابط می تواند به شما کمک کند از سوء استفاده عاطفی جلوگیری کنید.
.jpg)
- احساسات خود را کنترل کنید: افراد خودشیفته معمولاً سعی می کنند دیگران را از نظر احساسی تحت تأثیر قرار دهند. سعی کنید واکنش های احساسی خود را کنترل کنید و از درگیری های غیرضروری بپرهیزید.
- آن ها را تغییر ندهید: یکی از اشتباهات رایج در مواجهه با افراد خودشیفته این است که فکر کنیم می توانیم آن ها را تغییر دهیم. این افراد معمولاً تمایلی به تغییر ندارند، مگر این که خودشان به این نتیجه برسند که باید کمک بگیرند.
- از حمایت دیگران استفاده کنید: صحبت کردن با یک متخصص روانشناس یا افراد قابل اعتماد درباره تجربیات خود می تواند به شما کمک کند تا راهکارهای بهتری برای برخورد با افراد خودشیفته پیدا کنید.
.jpg)
روش‌های درمان اختلال شخصیت خودشیفته
اختلال شخصیت خودشیفته باعث می شود فرد احساس برتری زیادی داشته باشد و به سختی احساسات و نیازهای دیگران را درک کند. این مسئله می تواند به مشکلاتی در روابط شخصی و اجتماعی منجر شود. درمان این اختلال معمولا زمان بر است، اما با روش های مناسب می توان علائم آن را کاهش داد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. در ادامه به مهم ترین روش های درمان این اختلال می پردازیم:
-روان درمانی (مشاوره روانشناسی): این روش شامل گفت و گو با یک روانشناس یا درمانگر است. فرد یاد می گیرد که الگوهای فکری و رفتاری اشتباه خود را شناسایی و اصلاح کند تا روابط سالم تری با دیگران داشته باشد.
.jpg)
-درمان شناختی رفتاری (CBT): این روش کمک می کند فرد متوجه شود که چگونه افکارش روی احساسات و رفتارهایش تاثیر می گذارد. همچنین، به او یاد می دهد که دیدگاه دیگران را بهتر درک کند و انعطاف پذیرتر باشد.
-دارو درمانی: اگر فرد علاوه بر خودشیفتگی، مشکلاتی مانند افسردگی یا اضطراب داشته باشد، پزشک ممکن است داروهایی مانند ضدافسردگی یا ضداضطراب را برای کنترل این علائم تجویز کند.
.jpg)
-تمرین های همدلی: فرد یاد می گیرد که چگونه احساسات و نیازهای دیگران را درک کند. این تمرین ها می توانند شامل نقش بازی کردن یا درک موقعیت های مختلف از دید دیگران باشند.
-آموزش مهارت های ارتباطی: خودشیفتگی می تواند باعث مشکلاتی در ارتباطات شود. یادگیری مهارت هایی مانند گوش دادن فعال، احترام به نظرات دیگران و کنترل خشم به بهبود روابط فرد کمک می کند.